Partnerpensioen bij echtscheiding: 7 vragen en antwoorden

Partnerpensioen bij echtscheiding: 7 vragen en antwoorden

Als u gaat scheiden, is het verstandig ook stil te staan bij uw pensioen. Een scheiding heeft namelijk invloed op uw pensioen, meer specifiek het ouderdomspensioen en het partnerpensioen. Deze blog gaat voornamelijk over het partnerpensioen.

1. Wat is pensioen en hoe is dat in Nederland geregeld?

Pensioen is een inkomensvoorziening, waarmee ervoor wordt gezorgd dat als het reguliere inkomen wegvalt, iemand nog steeds in zijn levensonderhoud kan voorzien. De term ‘pensioen’ wordt doorgaans gebruikt om het vervangende inkomen te duiden als iemand is gestopt met werken. Maar er kan ook een voorziening worden getroffen voor het geval inkomen wegvalt door overlijden of als iemand arbeidsongeschikt raakt.

Het Nederlandse pensioensysteem bestaat uit drie pijlers:

• Pensioenopbouw via de overheid: deze pijler staat bekend als de AOW en dat is een basispensioen van de Rijksoverheid voor iedereen die in Nederland heeft gewoond of gewerkt. De hoogte van de AOW wordt jaarlijks aangepast aan de ontwikkeling van het minimumloon.
• Pensioenopbouw via de werkgever: de meeste werkgevers in Nederland kennen een aanvullende pensioenregeling voor hun werknemers. Zo worden pensioenaanspraken opgebouwd via de werkgever, zodat de persoon in kwestie naast de AOW-uitkering ook nog een aanvullend pensioen heeft om van te leven. Vaak betalen werkgevers een deel van de pensioenpremie en betaalt de werknemer ook een deel.
• Individuele pensioenopbouw: dit is pensioen dat u zelf opbouwt. Dat kan bijvoorbeeld door lijfrenten, koopsommen of levensverzekeringen. Er zijn verschillende regeling die het fiscaal aantrekkelijk maken om voor extra pensioen te sparen.

2. Wat is partnerpensioen en ‘bijzonder partnerpensioen’?

Partnerpensioen is het pensioen dat de partner van de deelnemer (degene die pensioenaanspraken opbouwt) ontvangt als de deelnemer overlijdt. Partnerpensioen verschiet van kleur en wordt ‘bijzonder partnerpensioen’ op het moment van een scheiding. Het woord ‘bijzonder’ geeft dus aan dat het om een voormalig partner van de deelnemer gaat. Volgens de standaardregeling van de Pensioenwet houdt de partner na scheiding recht op een bijzonder partnerpensioen. Het is dan natuurlijk wel van belang dat de pensioenregeling van de deelnemer voorziet in partnerpensioen. Dat is niet altijd zo en de voorwaarden verschillen per pensioenregeling.

3. Wie is de partner?

Dat is in ieder geval de echtgenoot of geregistreerd partner van de deelnemer. Maar ook voor ongehuwden of niet-geregistreerde partners kan er partnerpensioen worden opgebouwd. Soms worden er door de pensioenuitvoerder extra eisen gesteld, zoals dat er een notariële samenlevingsovereenkomst is of dat u al een bepaalde tijd samenwoont. Vaak geldt ook de verplichting dat de partner is aangemeld. Of uw levenspartner als partner wordt aangemerkt voor het partnerpensioen hangt af het pensioenreglement van uw pensioenuitvoerder.

4. Hoe wordt de hoogte van het bijzonder partnerpensioen bepaald?

Normaliter heeft een partner pas recht op partnerpensioen bij overlijden van de deelnemer. Bij een scheiding is geen sprake van overlijden en kan de deelnemer in principe doorsparen. Hoe berekent u dan de hoogte? Daarvoor wordt gedaan ‘alsof’ de deelnemer op het moment van de scheiding zou zijn gestopt deelnemer te zijn.

Er wordt gekeken naar de datum van de ontbinding van het huwelijk of het geregistreerd partnerschap. Bij niet-geformaliseerde relaties (waarmee ik bedoel, anders dan bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap) wordt vaak uitgegaan van de datum waarop de pensioenuitvoerder de melding van het uiteengaan heeft ontvangen.

Wat er tot dat moment is opgebouwd, verwordt tot bijzonder partnerpensioen en komt dus toe aan de ex-partner. Dat betekent ook dat het partnerpensioen dat is opgebouwd voordat u partner werd/een partner kreeg, bijzonder partnerpensioen wordt (dit kan anders zijn als er al een eerdere partner was, zie vraag 7).

Let op: soms is er niet gespaard, maar is het partnerpensioen verzekerd op risicobasis. In het laatste geval zou er bij het stoppen van de deelneming geen recht bestaan op partnerpensioen en is er voor de ex-partner dus ook geen bijzonder partnerpensioen, zie vraag 5.

5. Wat is het verschil tussen sparen voor partnerpensioen en het verzekeren van partnerpensioen?

Als een deelnemer spaart voor zijn partnerpensioen, dan is er sprake van kapitaalopbouw. Er is dus een pot geld.

Voorbeeld
Henk en Charlotte gaan scheiden. Henk heeft partnerpensioen op kapitaalbasis. Op het moment van de scheiding heeft Henk € 4.500 opgebouwd. Charlotte heeft recht op € 4.500 aan bijzonder partnerpensioen.

Als een deelnemer het partnerpensioen op risicobasis verzekert, wordt er niet gespaard, maar wordt er premie betaald om het risico van overlijden te verzekeren.
Als u bijvoorbeeld voor één jaar premie betaalt en u overlijdt in dat jaar, dan verwezenlijkt het risico zich en heeft uw partner recht op partnerpensioen.
Overlijdt u in dat jaar niet, dan heeft het verzekerde risico zich niet voorgedaan. U krijgt uw premie over dat jaar niet vergoed, dat is dan ook het risico dat u loopt: voor ‘niets’ premie hebben betaald. Als u stopt met premie betalen, dan stopt de dekking. En omdat bij een scheiding net wordt gedaan alsof uw deelneming stopt, is er dus geen bijzonder partnerpensioen voor de ex-partner.

Voorbeeld
Henk en Charlotte gaan scheiden. Henk heeft partnerpensioen verzekerd op risicobasis. Charlotte heeft na de scheiding geen recht op bijzonder partnerpensioen.

6. Kan ik ook afwijken van de standaardregeling?

Ja, u kunt afwijken van de standaardregels over partnerpensioen. U kunt bijvoorbeeld afspreken dat u over en weer geen aanspraak maakt op het partnerpensioen dat de ander heeft opgebouwd. U kunt ook afspreken dat slechts een deel zal overgaan.

Afwijken van de standaardregels kan bij huwelijkse voorwaarden of bij echtscheiding.
Indien u bij huwelijkse voorwaarden aanspraken op elkaars partnerpensioen heeft uitgesloten, maar u daar bij echtscheiding op wil terugkomen, dan kan dat. Het omgekeerde is ook mogelijk.

7. Hoe weet ik of ik (bijzonder) partnerpensioen heb opgebouwd voor mijn ex, of mijn ex voor mij?

U kunt met uw DigiD inloggen op de website www.mijnpensioenoverzicht.nl. Daar kunt u een overzicht downloaden waaruit blijkt wat u tot nu toe aan partnerpensioen heeft opgebouwd voor uw ex. U ziet hierop alleen wat u voor de ander heeft opgebouwd, niet wat de ander voor u heeft opgebouwd. Om te weten wat uw ex voor u heeft opgebouwd, zult u een kopie moet krijgen van zijn of haar pensioenoverzicht. Overigens ziet u op het pensioenoverzicht niet het pensioen dat u zelf heeft opgebouwd (3^e pijler), alleen hetgeen u via de overheid of via werkgevers heeft opgebouwd (1^e en 2^e pijler).

Heeft u hier mee te maken of heeft u hier vragen over? Neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op: info@family-affairs.nl / 010-404 95 88