Kan de duomoeder altijd juridisch moeder worden van een kind?
Sinds de invoering van de Wet lesbisch ouderschap in 2014 is het voor lesbische moeders aanzienlijk eenvoudiger om beiden juridisch ouder van hun kind te worden. Tot die tijd kon de moeder, die het kind niet heeft gebaard (ook wel de duomoeder genoemd), alleen juridisch ouder worden door gebruik te maken van een gerechtelijke adoptieprocedure.
Lesbisch huwelijk/geregistreerd partnerschap
De moeder die het kind heeft gebaard (ook wel de geboortemoeder genoemd), wordt altijd automatisch juridisch ouder van het kind. Als deze moeder is gehuwd (of een geregistreerd partnerschap heeft), is haar echtgenote (of geregistreerde partner) ook automatisch de juridische moeder, mits bij de geboorteaangifte een zogenoemde onbekendheidsverklaring betreffende de identiteit van de donor is verstrekt.
De vraag is overigens of de voorwaarde van zo’n onbekendheidsverklaring niet in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Deze eis wordt namelijk niet gesteld voor hetero paren die gebruik maken van donorzaad. Er gaan dan ook al enige jaren stemmen op deze onbekendheidsverklaring uit de wet te schrappen.
Gerechtelijke vaststelling ouderschap/erkenning
Als geen sprake is van een huwelijk of geregistreerd partnerschap en/of aan de voorwaarde van de onbekendheidsverklaring wordt voldaan, kan de duomoeder juridisch ouder worden door gerechtelijke vaststelling van het ouderschap of door het kind met toestemming van de geboortemoeder te erkennen. Zolang de relatie van de twee moeders goed is, levert erkenning doorgaans geen problemen op. Als deze relatie echter op de klippen loopt, voordat het juridisch ouderschap van de duomoeder is geregeld, kan dit tot vervelende situaties leiden, waarbij de duomoeder aanzienlijk op achterstand staat. Zij is dan in feite niet meer dan een sociale ouder van het kind. Met name als de duomoeder haar eicel aan de geboortemoeder heeft gedoneerd en er dus een genetische band is tussen duomoeder en kind leidt dat nog weleens tot niet uit te leggen situaties.
Vervangende toestemming erkenning
Als de geboortemoeder de duomoeder geen toestemming wil geven het kind te erkennen, zal de duomoeder de rechter om vervangende toestemming tot erkenning kunnen vragen. Daarvoor moet zij aan kunnen tonen dat zij als levensgezel van de geboortemoeder heeft ingestemd met de verwekking van het kind. De vervangende toestemming wordt in beginsel verleend als dit in het belang van het kind is.
Buitenlandse moeders
Voor lesbische moeders met een buitenlandse nationaliteit kan het nog gecompliceerder worden. Zij zijn vaak in de veronderstelling dat als hun kind in Nederland wordt geboren, zij onder het hiervoor beschreven Nederlandse recht vallen, maar dat is lang niet altijd het geval. Afhankelijk van de specifieke situatie kan het recht van de nationaliteit van (een van) de moeders van toepassing zijn. Dit komt voor deze moeders vaak als een complete verrassing, omdat veel buitenlandse rechtsstelsels het lesbisch ouderschap niet (er)kennen.
Heeft u hier mee te maken of heeft u hier vragen over? Neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op: info@family-affairs.nl / 010-404 95 88.
