Een buitenlandse erfenis: het verhaal van Boris en Tatjana

Boris en Tatjana, beiden van Russische komaf, zijn in 2003 in Sint Petersburg gehuwd, waar zij de eerste jaren van hun huwelijk hebben gewoond. In 2006 verhuizen zij naar Nederland. Door deze verhuizing (en het aantal jaren dat zij inmiddels in Nederland wonen), is het Nederlandse recht van toepassing geworden. Omdat Boris en Tatjana geen huwelijkse voorwaarden hebben, betekent dit dat zij zijn gehuwd in gemeenschap van goederen. Dan slaat het noodlot toe. Tatjana’s moeder, die nog in Rusland woont, komt plotseling te overlijden. Zij laat haar dochter een aanzienlijke erfenis na. Als Boris en Tatjana kort daarna besluiten uit elkaar te gaan, ontstaat er discussie over de erfenis van Tatjana’s moeder. Boris vindt dat deze moet worden verdeeld. Tatjana meent van niet, omdat haar moeder niet wist dat een uitsluitingsclausule noodzakelijk was ter voorkoming dat de erfenis in de gemeenschap van goederen zou vallen. In Rusland is het namelijk zo dat een erfenis altijd alleen maar toekomt aan de betreffende erfgenaam en niet aan een echtgenoot of echtgenote. Wie heeft er nu gelijk?

Valt een buitenlandse erfenis in een Nederlandse gemeenschap van goederen?

In Nederland vallen erfenissen (net als schenkingen) in de gemeenschap van goederen. Dit is alleen anders als er sprake is van een uitsluitingsclausule, als de echtgenoten op huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd of na 1 januari 2018 zijn gehuwd. Maar hoe zit dat met een buitenlandse erfenis of schenking, afkomstig uit een land waar een ander recht van toepassing is, zoals bij Boris en Tatjana?

Algehele gemeenschap van goederen: uitsluitingsclausule

Als u vóór 1 januari 2018 bent getrouwd en geen huwelijkse voorwaarden heeft, bent u gehuwd in een algehele gemeenschap van goederen. Die gemeenschap bestaat uit alle goederen (activa en passiva) die bij aanvang van het huwelijk aanwezig zijn en die tijdens het huwelijk verkregen worden. Ook eventuele erfenissen vallen in deze algehele gemeenschap van goederen, tenzij de overledene heeft bepaald dat de erfenis buiten de gemeenschap van goederen valt. Dit kan door het opnemen van een uitsluitingsclausule in een testament.

Beperkte gemeenschap van goederen: insluitingsclausule

Als u op of na 1 januari 2018 in het huwelijksbootje (bent ge)stapt zonder huwelijkse voorwaarden, trouwt u in een zogenaamde beperkte gemeenschap van goederen. Erfenissen vallen niet in zo’n gemeenschap. Dit is alleen anders als de erflater in zijn testament een insluitingsclausule heeft opgenomen, op grond waarvan de erfenis juist wel in de gemeenschap valt. Deze beperkte gemeenschap van goederen voorkomt dus dat erflaters een uitsluitingsclausule moeten opnemen in hun testament om ervoor te zorgen dat de echtgenoot van de erfgenaam in geval van een echtscheiding geen aanspraak kan maken op de helft van de erfenis. Het is belangrijk om u te realiseren dat deze regel alleen geldt voor huwelijken die zijn gesloten op of na 1 januari 2018. Op huwelijken die zijn gesloten vóór deze datum, blijft een uitsluitingsclausule in een testament noodzakelijk.

Wie heeft er nu gelijk?

De Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, heeft op 21 december 2018 bepaald dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar kán zijn de Nederlandse wet van toepassing te laten zijn op een erfenis naar buitenlands recht, indien dit recht anders luidt dan het Nederlandse recht. Uit de lagere rechtspraak blijkt dat aan het beroep op deze redelijkheid en billijkheid in de praktijk hoge eisen worden gesteld. In een vergelijkbare zaak als die van Tatjana en Boris bij het Hof Arnhem-Leeuwarden, heeft het Hof een beroep op de redelijkheid en billijkheid verworpen en moest de buitenlandse erfenis dus worden verdeeld.

Bent u vóór 2018 gehuwd in gemeenschap van goederen en verwacht u een erfenis uit het buitenland die u niet met uw echtgenoot wilt delen, dan is het raadzaam de persoon in kwestie te attenderen op de toepassing van een uitsluitingsclausule. Een andere optie is dat u alsnog huwelijkse voorwaarden laat opstellen, maar daar heeft u dan wel de medewerking van uw echtgenoot voor nodig.

Heeft u nog vragen over een buitenlandse erfenis neemt u dan gerust vrijblijvend contact met ons op: info@family-affairs.nl / 010-404 95 88.